Staan er bloemen in je tuin? Dan vliegen er al snel tientallen soorten bijen en andere bestuivers rond. Buiten in de wei, in parken en in bossen zijn het er nog veel meer! Maar waaraan herken je een bij eigenlijk? Wespen hebben ook vier vleugels en zes poten. En wist je dat ook hommels bijen zijn? Alvast een houvast: bijen zijn veel dichter behaard, en wespen hebben een wespentaille.
Herkennen en determineren
Eis Kenniscentrum Insecten biedt allerlei informatie waarmee je kunt leren welke bijen je ziet. Voor beginners: Hoe herken ik een bij? en gevorderden: Wilde bijen herkennen en determineren.
Obsidentify
Veel bijensoorten worden ook vanaf een foto herkend door Obsidentify, een beeldherkennings-App voor natuur. Een handleiding is te downloaden op de site van de werkgroep Ontdek Natuur in Jouw Buurt. Obsidentify wordt ook gebruikt op waarneming.nl, waar je je bijenwaarnemingen kunt registreren. Waarneming.nl heeft ook een forum, waar je andere waarnemers vragen kunt stellen over de bijen die je gefotografeerd hebt.
Hommelquizzen en andere hulpmiddelen
Ontdek Natuur in jouw buurt heeft ook andere hulpmiddelen, zoals Hommelquizzen, waarmee je de herkenning kunt oefenen, en hulp voor de Nationale Bijentelling in april.
Facebookgroep
Op Facebook is er een groep over Solitaire Bijen en Hommels, waar je je bijenfoto’s kunt posten voor determinatiehulp.
Workshops
Onze Bijenlandschap-partners organiseren af en toe workshops bijen herkennen. Check de agenda.
Maar alle bloembollen zijn toch biologisch? Yvonne Endhoven, van BD Imkers: “Dat is helaas niet zo. Mensen bedoelen dan dat bollen uit de grond komen. Dat er zoveel gif gebruikt wordt, is helemaal niet bekend. Ook niet dat dit in bodem en water komt, via lucht onze longen bereikt, en dat schoolkinderen naast bollenpercelen ziek worden. We kunnen hier allemaal zélf iets aan verbeteren: goede bollen planten; biologische bloembollen kosten maar ietsje meer, het is zo gedaan en je zorgt er zo voor dat er meer bijen komen.”
“Helaas komt maar 1 op de 1000 bloembollen in Nederland uit biologische teelt. De bloembollenindustrie is nog een van de sectoren waarin de meeste bestrijdingsmiddelen worden gebruikt: zeer schadelijk dus voor bijen en andere bestuivers. Bijen kunnen er ademhalings-moeilijkheden door krijgen of verdwalen omdat ze hun oriëntatie verliezen door het gif in stuifmeel en nectar.”
– Yvonne Endhoven, BD Imkers
Waar koop je gifvrije planten, bollen of zaad?
In tuincentra is soms een beperkt biologisch assortiment verkrijgbaar. Zo heeft Intratuin samen met de Nederlandse Bijenhoudersvereniging en de Vlinderstichting een assortiment bij- en vlindervriendelijke neonicotinoidevrije planten opgezet, en werkt aan verbreding van het biologische assortiment. Vraag er vooral naar bij het tuincentrum; hoe meer vraag, hoe groter het aanbod.
Webwinkels biologische bloembollen:
Verkoopadressen biologisch gekweekte planten:
Meer informatie op: Biotuinwijzer
Zonnebloemen, krokussen, lavendel, maar ook venkel, tijm, vingerhoedskruid, klimop en heide: je hebt veel mogelijkheden als het gaat om bijvriendelijke bloemen en planten. Bekijk ons overzicht van bijenlokkende planten voor nog meer bloemen, planten, kruiden en bomen in het bijenlandschap, inclusief de bloeiperiodes. Of bekijk het overzicht van Nederland Zoemt.
Meer weten over welke bloem door welke bijensoort wordt bezocht? Theo Peeters schreef een boek over de Nederlandse bijen. Ben je benieuwd hoe zo’n bestuiving precies werkt (dit is bij elke plantensoort weer anders), dan kun je het boek ‘Bijenplanten: Nectar en stuifmeel voor honingbijen‘ van Arjen Neve en Raymond van der Ham eens raadplegen.
Vind hier een overzicht van bijvriendelijke planten, bloemen, bollen en bomen, met informatie over de bloeiperiodes.
Bijen hebben een nestelplek nodig om hun larven in op te laten groeien. Ze voorzien dit nest van stuifmeel en leggen er hun eieren in. Bijensoorten gebruiken hier heel verschillende plekken voor. 70% van de soorten in Nederland nestelt in de grond. 15 % heeft graag holle stengels of gangetjes in hout – dat zijn de bijen die ook graag naar een bijenhotel komen. En een aantal bijen nestelt weer op een andere manier. Er zijn ook bijen die dit allemaal te veel moeite vinden: koekoeksbijen. Zij laten andere bijen het werk opknappen en profiteren daarvan. Zij leggen hun eitjes in het nest van een andere soort, zodat ze zelf niets hoeven te maken.
Meer informatie: Nestelplaatsen wilde bijen – Bestuivers
Hou een stuk van de grond schraal, niet dicht begroeid. Er zijn bijen die graag in zandgrond nestelen, andere hebben weer liever lemige grond. Ook een heuveltje of leemwandje is een fijne plek voor deze bijen. De begroeiing moet schaars blijven.
Soms vind je bijennesten tussen klinkers en tegels. een halve centimeter ruimte er tussen kan al genoeg zijn.
Een bijenhotel maken is niet moeilijk. Je maakt een bijenhotel door gaten te boren in stukken hout of door holle (bamboe of riet)stelen te bundelen van verschillende dikten waarin bijen eitjes kunnen leggen. Daarna hang je het op, bij voorkeur op een zonnige plek. Op bestuivers.nl vind je een uitgebreide beschrijving.
Een simpel voorbeeld om een hotel te maken: een bijenhotel van rietmatten
Ook door anders te snoeien kun je nestplekken voor bijen maken: Snoeien voor biodiversiteit: denk als een geit
Zeer uitgebreide informatie over nestelhulp vind je in het boek ‘Gasten van Bijenhotels’
Het gaat niet goed met bijen en andere bestuivende insecten. Dit is zowel voor de landbouw als de natuur rampzalig. Bijen zorgen voor de bestuiving van zo’n 80% van de planten en voedselgewassen op aarde. Zonder bij geen aardbei, pompoen of koffie. De bij staat aan de basis van ons bestaan.
Gelukkig zijn er steed meer mensen en organisaties actief om wilde bijen en andere bestuivers te redden. Hieronder een aantal landelijke acties en projecten
et ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) werkt samen met maatschappelijke partners aan een Nationale Bijenstrategie. Uitgangspunt is een gezamenlijke aanpak van 2017 t/m 2021 met initiatieven die bijdragen aan het hoofddoel: in 2030 zijn bestuivers (bijen, zweefvliegen etc.) duurzaam behouden
Biodiversiteit in Nederland herstelt zich niet vanzelf. Het vraagt om een systeemverandering die we samen aan moeten pakken. Met boeren, terreinbeheerders, particulieren, onderzoekers en overheden. Met het Deltaplan Biodiversiteitsherstel zetten we ons in voor een Nederland waar mensen én natuur zich kunnen ontplooien. Zodat Nederland een voorbeeld kan worden van een dichtbevolkte delta waar biodiversiteit en economische ontwikkeling samengaan. Lees meer: Samen voor biodiversiteit.
De Kennisimpuls Bestuivers wil iedereen bewust maken en kennis bieden om bij te dragen aan behoud en bevorderen van wilde bestuivers. Er zijn agrarische praktijknetwerkenen andere regionale netwerken, zoals Groene Cirkel Bijenlandschap. Er is een landelijke helpdesk “landschapsnetwerken voor bestuivers“. Vragen aan de helpdesk kunnen gaan over groenbeheer, inrichting of over de wijze waarop er efficiënt en effectief kan worden samengewerkt.
Ook is een interactieve kaart gemaakt met lopende initiatieven voor bestuivende insecten in Nederland. Deze wordt gepubliceerd op www.bestuivers.nl.
Nederland Zoemt is een actie om uitsterven van de wilde bijen tegen te gaan. Gaat aan de slag met bedrijven en gemeenten om de wilde bijen genoeg voedsel nestgelegenheid te bieden. Jaarlijks wordt de Bijvriendelijkste Gemeente van Nederland gekozen en we lanceren grote campagnes om te laten zien wat ieder zelf voor de wilde bij kan doen.
Nationale Bijentelling
Daarnaast is er de jaarlijkse Nationale Bijentelling. De Nationale Bijentelling wordt georganiseerd door Naturalis, Natuur & Milieu, IVN en LandschappenNL, met als doel om zoveel mogelijk te weten te komen over de stand van de bijen in ons land.
Werk je ook aan het bijenlandschap? Als je wilt communiceren over bijen of een presentatie maken, vind je hier info over:
Een paar zaken, die we het meest gebruiken, uitgelicht. Ten eerste onze film (4.25 minuten):
Een kortere versie (1.18 minuten) vind je hier:
Korte film Groene Cirkel Bijenlandschap
De korte promo-films staan op het Youtube-kanaal:
Groene Cirkel Bijenlandschap – Youtube
Hier onder onze belangrijkste downloads, van kort naar uitgebreid.
Op één A4 inspiratie om bijenlandschap te maken. Met tips voor nestgelegenheid en voedselplanten.
In het kort, wat we met alle partners willen bereiken, en waarom.
Het beste begin voor terreinbeheerders die bijen een warm hart toe dragen. (Bijvriendelijk beheer kan geld besparen).
Handreiking 3.0 voor inrichting en beheer
voor bestuivende insecten.
Uitgebreide informatie over het sociale netwerk èn praktische info voor terreinbeheerders.
Bijlagerapport Ecoprofielen voor het plannen van een
regionaal netwerk voor bestuivende insecten
in laagveen/zeeklei- en duinlandschap
We werken met zijn allen hard aan het Bijenlandschap. Dan wil je natuurlijk ook weten of het werkt, wat we doen. Daarom Daarom heeft EIS Kenniscentrum Insecten de soorten bijen en zweefvliegen gemonitord.Lees het artikel of download hieronder de rapporten.
Daarnaast is geanalyseerd waar er verbindingen en hiaten in het Bijenlandschap zitten. Zo kunnen we zien waar nieuw bijenlandschap het hardst nodig is. Lees het artikel hierover of download hieronder het ‘contouren-rapport’.
Stand van zaken verbindingen Groene Cirkel Bijenlandschap eind 2017
In de landbouw hebben wilde bijen en andere bestuivers een groot economisch belang:
Het belang van wilde bestuivers in de landbouw – Bestuivers.nl
Het gaat niet goed met wilde bijen en andere insecten. Daar over up-to-date informatie:
Wilde bijen bedreigd – Bestuivers.nl
Wilde bijen hebben onder andere te lijden van bestrijdingsmiddelen:
Chemische bestrijdingsmiddelen en insecten – Peter Leendertse (CLM)
Groene Cirkel Bijenlandschap Informatieposter (Onze visie en werkwijze in een notendop).
Algemeen
De beste adviezen van de Bijenlandschap Helpdesk
Een bijenlandschapnetwerk starten? Raadpleeg de Routekaart Bijenlandschap
Voor tuin, balkon, dak, plantsoen en park:
Overzicht bijenplanten, heesters, bomen (2A4)
Biodiversiteit in tuin en plantsoen (brochure, Wageningen UR)
Flyer Natuurlijk in je tuin – over tuinieren zonder gif.
Meer biodiversiteit op het groene dak
Artikel Bollen voor bijen Groei & Bloei
Bijenhotels – Bestuivers.nl
Verkoopadressen gifvrije bollen en planten
Bouw je eigen (mini-)bijenburcht
Voor bloemrijk gras bij berm, oever, parken, recreatie- en natuurterreinen:
Bijvriendelijk beheer: Bestuurders op de bres voor de bedreigde bij
Kosten en baten van bijvriendelijk beheer (brochure)
Bijenlandschap-adviezen per gemeente – Nederland Zoemt
Behoud van bijen in het landelijk gebied: is bloemen zaaien de oplossing?- De Levende Natuur
Nestelplekken voor wilde bijen – Bestuivers.nl.
Het inspirerende Stappenplan van Prachtlint.nl
Bijvriendelijk maaien – Bestuivers
Ecologisch Bermbeheer in de praktijk.
Bouw een grote bijenburcht
Of maak een bijenheuvel
Op boerenland:
Tabel Inrichting en beheer – Boeren voor Bijen.
Presentatie Groene Linten Bijenlandschap juni 2017.
Project Groene Linten – Coöperatie de groene Klaver
Met het stappenplan van Prachtlint kan bepaald worden hoe weiland en slootkanten bijvriendelijker gemaakt kunnen worden.
Beheer voor weidevogels èn insecten:
Vernatting veenweide met drukdrainage biedt kansen, óók voor insecten en weidevogels
Over beheer voor weidevogels èn bijen
Bedrijventerrein:
Film (5 minuten) Bloeiend Bedrijventerrein Grote Polder – Youtube
Flyer Bloeiend Bedrijventerrein Grote Polder.
6X inspiratie voor groenblauwe bedrijventerreinen (Stichting Steenbreek)
Speciale Steenbreek-editie van: Groen – vakblad voor ruimte in stad en landschap
Aan de slag met gezonde groene bedrijventerreinen in Zuid-Holland (bij IVN: informatie, tips, subsidies)
Zoek je financiering? Kijk eens bij:
Landschapsfonds Holland Rijnland
De Groene Motor
Onze helpdesk helpt graag.
Veel informatie kun je halen uit eerder gegeven adviezen.Een overzicht van adviezen vind je ook in het helpdeskboekje.
Bijenlandschap-trainingen voor groenbeheerders, aannemers, ambtenaren en politici:
Training Samenwerken aan het Bijenlandschap – Powerpoint presentatie
Training Samen werken aan het Bijenlandschap – Map met infobladen (pdf)
Educatie algemeen:
Overzicht bijenplanten, heesters, bomen (2A4)
Poster bijensoorten in de tuin
Zoekkaart bewoners van bijenhotels
Overzicht online cursussen bijen herkennen
De levenscyclus van bijen in een hotel
Zijn bijen gevaarlijk?
Bijenweetjes
Educatie voor kinderen:
Zoekkaart beestjes op bloemen; Scharrelkids
Doebladen kleine beestjes – Scharrelkids: Maak een bijenhotel of een hommelnest, een vlindervoedertafel; doe de bijendans – en nog veel meer.
Kleurplaat Bij
Lespakketten e.d.
Communicatie over bijen (bv. op een infomarkt)
Flyer Help onze bijen redden!
Inspiratieposter
Rechtenvrije foto’s van solitaire bijen en foto’s van hommels, van verschillende auteurs, vind je in collecties op Pixabay.
Meer educatie – overzicht:
Welke lespakketten, boeken en trainingen zijn beschikbaar? – WegwijzerBestuivers.nl
*** Dank voor je bronvermelding! ***